Familiebedrijf, gun jezelf een Raad van Advies of Raad van Commissarissen


In de ogen van Esther Stomphorst, partner bij Executive Search-bureau Whyz, is een raad het beste wat je jezelf als familiebedrijf kunt gunnen. Of het nu gaat om een Raad van Advies, een Raad van Commissarissen of een combinatie van beide.

Leidinggeven aan een familiebedrijf gaat vanzelfsprekend met grote uitdagingen gepaard. Van de overgang naar een volgende fase in volwassenheid tot groeipijnen en continuïteitsvraagstukken. Logischerwijs is niet alle kennis en kunde standaard aanwezig om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Om succesvol door een steeds complexere wereld te navigeren, denken veel familiebedrijven er dan ook over na om met een Raad van Advies (RvA) of Raad van Commissarissen (RvA) aanvullende expertise in huis te halen. Maar hoe bepaal je of het instellen van zo’n raad wel bij jouw bedrijf past? En moet je dan kiezen voor een Raad van Advies, een Raad van Commissarissen of juist voor een combinatie?

In mijn beleving is het aanstellen van een raad het beste cadeau dat je aan een bedrijf en haar leiding kunt geven. Het is een kans om een nieuwe groep kritische vrienden met frisse inzichten, ervaringen en netwerken binnen te halen. En daarmee eerder je doelstellingen te behalen en de continuïteit van het bedrijf te helpen waarborgen.

Raad van Advies: inspiratie en expertise

Wil je het roer niet te veel loslaten en wél verrijkt worden met andere expertises en inzichten? Dan biedt het aanstellen van een Raad van Advies uitkomst. Zie het als een ‘adviserende’ aanvulling op je leiderschapsteam. De leden van je Raad van Advies kunnen van toegevoegde waarde zijn in het ontwikkelen van een strategie, het bepalen van focus en het meedenken op thema’s als internationalisering, opvolging en expansie. Daarom is het belangrijk om de raad samen te stellen uit professionals met expertise op uiteenlopende gebieden, en verschillende achtergronden en netwerken. Van een frisse dwarsdenker tot een ervaringsdeskundige uit een totaal andere sector. Zo’n diverse samenstelling maakt de raad ook onafhankelijk. De inspirerende energie die ontstaat uit een zorgvuldig samengestelde raad is van onschatbare waarde.

Raden van Advies komen gemiddeld zes tot tien keer per jaar bij elkaar. Dit ervaart de directie vaak als heel prettig, omdat ze even uit hun dagelijkse werk worden gehaald. Het stimuleert ze om over het grotere plaatje na te denken en over hun dilemma’s te sparren.

De Raad van Advies heeft een informele status, kent geen wettelijke richtlijnen en het advies is dan ook niet bindend. De precieze invulling en samenstelling kun je geheel naar wens inrichten en de beslissingsbevoegdheid blijft bij het bedrijf zelf liggen. Deze constructie geeft veel familiebedrijven een comfortabel gevoel.

Raad van Commissarissen: toezicht en controle

Een Raad van Commissarissen gaat een stap verder in termen van bevoegdheden en controle. Een goed functionerende Raad van Commissarissen vervult, anders dan een Raad van Advies, een toezichthoudende functie. De leden houden toezicht op het bestuur en moeten dus over voldoende bevoegdheden beschikken om dat toezicht te realiseren.

De toezichthoudende functie impliceert dus ook dat een raad kan ingrijpen als een bestuurder niet goed functioneert. Een Raad van Commissarissen heeft, anders dan een Raad van Advies, zitting voor vaste termijnen van vier jaar. Omdat bij familiebedrijven de familie, het eigendom en het bedrijf vaak sterk verweven zijn, is het gebruikelijk dat een familielid zitting neemt in de Raad van Commissarissen. Dit om de belangen van de familie voldoende te verankeren en niet alle controle uit handen te hoeven geven. De overige leden moeten in zo’n constructie goed begrijpen dat de stem van de familie voor een spannende dynamiek in de besluitvorming zorgt. Daar komt ook wel eens emotie bij kijken.

Net als een Raad van Advies heeft de Raad van Commissarissen ook de rol van sparringpartner en brengt het verschillende expertises, persoonlijkheden en netwerken mee.

Een combinatie: het beste van twee werelden

Uiteraard is het ook mogelijk om voor een combinatie te kiezen. Een Raad van Commissarissen voor toezicht, controle, risicobeheersing en governance, en een Raad van Advies gericht op de nodige inspiratie, innovatie en groei. Uit onderzoek blijkt dat van de twee verschillende raden de Raad van Advies het meest positieve effect heeft. Op het bepalen van focus en strategie en het inspelen op specifieke thema’s die bij het bedrijf spelen. Zo bezien is een Raad van Advies dus een bewezen positieve bron van kennis en inspiratie en is het dan ook geen gekke gedachte om beide raden in te stellen.

Bij een combinatie kan de samenstelling per raad wellicht wat minder groot zijn. Bovendien is het goed om beide raden minstens één keer per jaar samen te laten komen. Voor afstemming en voor een verdere verdieping op specifieke thema’s die voor het familiebedrijf belangrijk zijn.

Het samenstellen van een Raad van Advies of Raad van Commissarissen

Naast de wens om een familielid zitting te laten nemen in een raad, zit de toegevoegde waarde juist in zaken als onafhankelijkheid, een frisse blik, aanvullende expertise en een nieuw netwerk. Het is daarom ook belangrijk om de leden te laten werven door een onafhankelijke partij. Die kan vanuit die onafhankelijke blik adviseren hoe je een diverse raad samenstelt en de juiste mensen weet te verleiden om er zitting in te nemen. Ze moeten immers de speciale dynamiek en motieven van een familiebedrijf goed kunnen begrijpen. Bovendien krijgen ze te maken met de drie pijlers van elk familiebedrijf: de familie, het bedrijf en het eigendom. Ook dit kan zorgen voor een zekere mate van complexiteit.

Het samenstellen van een goed functionerende raad is dan ook een mooie uitdaging die de kans op toekomstbestendig succes voor een familiebedrijf sterk vergroot. Ik ervaar het samenstellen van een goede raad daarom als het beste cadeau dat je een familiebedrijf kan geven.

Gepubliceerd in Fambizz